Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, aramızdan ayrılışının 26. yıldönümü nedeniyle, İstanbul Karacaahmet Mezarlığı’ndaki kabri başında anıldı

25 Şubat 2018
Cumhuriyet Gazetesi’nin yanısıra ÇORUM HABER’e de -ölünceye kadar- köşe yazıları yazan ve pek çok yazısında Çorum’dan “atalarımın kenti” diye söz eden, yine Çorum’da geçen çocukluk anılarını “Anıların İzinde” isimli kitaplarının birinci cildinde toplamış bulunan, büyük hukukçu, “hocaların hocası” Ord. Prof. Dr. Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, aramızdan ayrılışının 26. yıldönümü nedeniyle, Cumartesi günü İstanbul Karacaahmet Mezarlığı’ndaki kabri başında anıldı. 

HIFZI VELDET VELİDEDEOĞLU

1904 yılının Ağustos ayının yirmi dördünde İstanbul’da doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini Çorum ve Yozgat şehirlerinde tamamlayan başarılı hukukçu, lise öğrenimini ise Ankara, Konya ve Trabzon gibi farklı şehirlerde almıştır. Ankara’da lise eğitimi aldığı sırada TBMM’de memur olarak çalışmaya başlamış ve bu görevi aralıklarla 1929’a kadar sürdürmüştür. Ankara Hukuk Fakültesi’ne 1925 yılı itibari ile yazılan Velidedeoğlu üç sene sonra fakülteyi bitirip bir sonraki sene Adalet Bakanlığı’nca açılan sınavı kazanarak hukuk doktorası yapmak üzere devlet bursu ile İsviçre’ye gönderilmiştir.

İsviçre’de Nuechatel Hukuk Fakültesi’nde doktora sınavını vererek “Hukuk Doktoru” unvanını kazanmış ve oradan İtalya’ya geçip Roma Hukuk Fakültesi’nde Ceza Hukuku konusunda yüksek ihtisas yaparak sertifika almıştır. Bu sayede Velidedeoğlu Avrupa’da bulunduğu züre zarfında Avrupa Hukukunu yakından, derinlemesine inceleme imkanına kavuşmuştur.

Avrupa’dan dönüşü akabinde 31 Mayıs 1934 tarihinde İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde asistanlık ile görevlendirilen Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, sonrasında Medeni Hukuk Doçentliğine atanmış, 1942 yılında profesörlüğe yükselmiş ve 1948’de de Ordinaryüs Profesör unvanını almaya hak kazanmıştır. Akademik hayattaki basamakları hızla yükselen ve başarılı bir akademisyen olan Velidedeoğlu İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde ilki 1946-48 ve ikincisi 1952-53’te olmak üzere iki defa dekanlık görevinde bulunmuştur.

1959 yılında ise hükümetin görevlendirmesi ile “Kat Mülkiyeti Kanunu” ön tasarısını hazırlayan hukukçunun bu çalışması 1965 yılında hemen hemen olduğu gibi kanunlaştırılmıştır. 27 Mayıs 1960 ihtilalinin akabinde ise Milli Birlik Komitesi’nce İstanbul Üniversitesi’nde kurulan Anayasa Bilim Komisyonu’nda görevlendirilmiş, bu görevdeyken yeni anayasa tasarısının hazırlanmasına katılmış ve kendi fikirleri doğrultusunda bir anayasa ön tasarısı taslağı düzenleyip Milli Birlik Komitesi’ne iletmiştir. Sonrasında Velidedeoğlu’nun 83 sayfadan oluşan bu ön tasarı taslağı komite tarafından basılmıştır.

Ayrıca ihtilalden sonra 1960 yılının sonlarında kurulan kurucu meclise üye de seçilen Velidedeoğlu, bu görevdeyken meclisin anayasa komisyonuna seçilmiş ve redaksiyon komitesinin başkanı olarak yeni anayasanın yazıya geçirilmesi işinin doğrudan içinde bulunmuştur. 9 Temmuz 1961 anayasa referandumu ile yeni anayasanın halk tarafından kabul edilmesinden ve yeni meclisin bu anayasaya bağlı olarak seçilmesinden sonra kurucu meclisteki görevinden ayrılmış ve üniversitedeki akademik hayatına geri dönmüştür.

Kendisi 1967 yılında bu sefer Türk Medeni Kanunu’nun ülke ve toplum ihtiyaçlarına göre değiştirmek yeni bir ön tasarı hazırlamak için çalışmalara başlamış, üç buçuk yıllık çalışma sonucu 908 sayfalık ön tasarıyı Adalet Bakanlığı’na sunmuş ve yapmış olduğu çalışma 1971 yılında bakanlıkça kabul edilmiştir.

1975 yılı itibarı ile İstanbul Üniversitesi’ndeki okutmanlık görevinden emekli olan büyük hukukçu 24 Şubat 1992 tarihinde vefat edene kadar her Pazar Cumhuriyet Gazetesi’nin ikinci sayfasında köşe yazarlığı yapmıştır. Ayrıca kendisi hukuk, anı, tarih ve siyaset gibi konularda birçok kitap kaleme almıştır ve bunlar şu şekildedir: 

Türk Medeni Hukuku, Hayat Hukuk ve Cemiyet, Bir Lise Öğrencisinin Millî Mücadele Anıları, Türkiye’de Üç Devir, Sağsız Solsuz Demokrasi, Devirden Devire, Türk Yurttaşlar Yasası ve Borçlar Yasası Terim ve Sözlükler Kılavuzu, Ailenin Çilesi Boşanma, İnsancı Yolcular, Anıların İzinde, Mustafa Kemal Atatürk: Söylev, Millî Mücadele Anıları, Yol Kesen Irmak, Çağdaş Düşünce, 12 Mart Faşizminin Felsefesi, Söylev 1-2, Söylev 3.

Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, ismi gibi uzun olan yaşamına birçok güzel anı ve büyük başarılar sığdırmıştır. Öncelikle, üniversitedeyken günümüzde tanınan birçok hukukçunun okutmanlığını yapmıştır. Kendisi ayrıca Atatürkçü Düşünce Derneği’nin onursal başkanı olarak bilinmektedir ve bu derneğin internet sitesinde kendisiyle ilgili hatırlanabilecek şöyle hoş bir ifade bulunmaktadır:
“Tam bir doğa tutkunu olan Velidedeoğlu, her yıl en az iki ay geçirdiği Uludağ’da guruplar halinde zirve gezileri yapan bir gezgin, (ki bir kitabında bu gezileri derlemiştir) pek çok kişinin dikkatini bile çekmeyen bir kır menekşesi üzerine sayfalarca yazı yazabilecek bir romantik, Yahya Kemal’den bir dize aktarırken ayni cümleye Einstein’ın izafilik teorisini isleyen bir rasyonel, oğluna adını verdiği bir evlat kadar sevdiği rahmetli Muammer Aksoy’un deyişiyle, “Her donemde denenmiş, küçük hesaplara, kişisel çıkarlara kapılmamış”, saygın bir kişilik, radikal uçların ve irticanın karsısında iflah olmaz bir Atatürkçü olarak sanırız tüm kuşaklar boyu hatırlanacaktır.”

Velidedeoğlu, yazdığı tüm kitaplarda ve makalelerde düşüncelerini sade bir Türkçe ile aktarmaya özen göstermiştir. Bu amaç doğrultusunda 1970 yılında Tük Dil Kurumu tarafından yayınlanan iki ciltlik eserde Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu hükümlerini günümüz Türkçesi ile sade ve anlaşılabilir hale getirmiştir.

80 ihtilali öncesindeki kritik dönemlerde kendisine tüm siyasi partilerin isteği üzerine Cumhurbaşkanlığı önerilmiş fakat bu öneriyi “Bilim adamlığı şahsiyetinde, siyasetin yeri yoktur.” sözleri ile reddetmistir.

Son olarak büyük hukukçunun ölümünden sonra memleketi olan Çorum şehrinde bulunan Çarşı Mahallesi’ndeki bir parka ismi verilmiştir.
Fakat 2012 senesinde Çorum Belediye Meclisi “Hıfzı Veldet Velidedeoğlu” parkının adının, “Yunus Emre” olarak değiştirilmesine karar vermiş ve bu karar bazı kesimlerce tepki ile karşılanmıştır.

Hüsamettin ŞİMŞİR

Yorumlar