Cumhuriyet Halk Partisi İl Eğitim Sekreteri Aslan Kaya, 29 Ekim Cumhuriyet Kuruluşu’na dair bir ankekdotu hatırlattı

1.  
2. ‘ARKADAŞLAR; YARIN
3. CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ!

1. Aslan KAYA
2. CHP ÇORUM
3. İl Eğitim Sekreteri

1. ‘ARKADAŞLAR; YARIN
2. CUMHURİYETİ İLAN EDECEĞİZ!
3. (28 Ekim 1923/Gazi Mustafa Kemal)
4.  
5. '9 Eylül 1922, destansı bir halk savaşının zaferle sonuçlandığı günün tarihidir. Bir yanda padişah, bir yanda isyancılar, bir yanda da işgalci güçlere karşı üç cephede savaş verilmişti.
6. Bu savaş, temelde günün süper güçlerine karşı verilen antiemperyalist bir savaştı. Zaferden sonra 1 Kasım 1922’de, Millet Meclisi’nin saltanatı kaldırması, babadan oğula geçen padişahlık idaresine son vermesi en önemli karardı. Bu başlı başına bir devrimdi.
7. Birkaç ay sonra, Kuvayı Milliye ruhunun simgesi, 1. TBMM, yani İhtilal Meclisi, aldığı bir kararla kendisini feshetti. Milli iradenin yeni bir seçimle oluşmasının yolunu açtı. Padişahlığa karşı çıkan ve dünyanın süper güçlerine karşı bağımsızlık savaşını gerçekleştiren bir İhtilal Meclisi’nin, böylesine büyük özveriye dayalı bir karar vererek kendisini feshetmesinin bir başka örneği dünya tarihinde yoktur.
8. Yapılan seçimler sonucu İkinci Meclis, 2 Ağustos 1923’te açıldı ve Gazi Mustafa Kemal oybirliği ile tekrar Meclis Başkanlığı’na seçildi. İkinci Meclis’in çalışmaya başlaması ile Cumhuriyetin ilanı arasında sadece 88 gün vardı.
9. Yeni seçilen Meclis çalışmaya başlayınca, 1921 Anayasası yerine yeni bir anayasa yapılması konusu da gündeme gelmişti. Kuşkusuz, Cumhuriyet kavramı ön plana çıkmıştı. Ancak İstanbul’da Saltanatı tutan gazeteler de Cumhuriyet düşüncesine karşı yazılar yazmaya başlamışlardı.
10. 22 Eylül 1922’de, Atatürk, bir Fransız gazeteciye yaptığı açıklamada şunları söylemişti:
11. “Yeni Türkiye’nin Anayasası’nın ilk maddesini size tekrar edeceğim. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. Yürütme ve yasama yetkisi milletin gerçek temsilcisi olan Meclis’te toplanmıştır. Bu iki cümleyi bir kelimede özetlemek mümkündür: Cumhuriyet.”
12. Atatürk, bu açıklamasıyla Cumhuriyet’in ilan edileceğine işaret ediyordu.
13. 29 Ekim 1923 günü Meclis Cumhuriyet’in ilanı için toplandı. Anayasa Komisyonu Başkanı Yunus Nadi, Meclis kürsüsünden Cumhuriyetin kuruluşunu şöyle açıklıyordu:
14. “Arkadaşlar, TBMM daha önce kabul ettiği anayasa ile doğuda yeni ve önemli bir devlet kurmuştur. Türk Milleti ‘ben varım’ ve ‘devlet benim’ diye bütün dünyaya ilan etmiştir. Şimdi Anayasamızın 1. maddesine bir fıkra ilave ediyoruz.
15.  

1.  
2. TÜRKİYE DEVLETİNİN HÜKÜMET
3. ŞEKLİ CUMHURİYETTİR.
4.  
5. Böylece 600 yıllık Osmanlı Hanedanı son buluyordu. İlk defa bir Müslüman toplum Cumhuriyet ilan ediyordu. Cumhuriyet’in ilan edilişi başlı başına bir devrimdi.
6. Cumhuriyet’in ilanından sonra Gazi Mustafa Kemal, Meclis’ in oybirliği ile Cumhurbaşkanı seçildi. Bütün Türkiye’de 101 pare top atışıyla Cumhuriyet’in ilan edildiği duyuruldu. Atatürk, Cumhurbaşkanı olarak yaptığı konuşmayı şu cümle ile bitiriyordu.
7. “Türkiye Cumhuriyeti, mesut, başarılı ve muzaffer olacaktır.”
8.  
9.  
10. CUMHURİYET NEDEN TAM 29
11. EKİM GÜNÜ İLAN EDİLMİŞTİR?
12.  
13. Neden 3 gün önce veya 5 gün sonra değil?
14. Mustafa Kemal’in 29 Ekim’i seçmesi olayların akışı içinde bir rastlantı mıdır? Yoksa Mustafa Kemal özellikle 29 Ekim’i seçerek gizli bir mesaj mı vermiştir? Kime ve niye bu mesaj?
15. Fahrettin Altay Paşa 29 Ekim’in sırrını sorunca, Mustafa Kemal ‘30 Ekim Mondros Anlaşması sonrası çektiğimiz sıkıntıları bilirsin. Sen de oradaydın’ diyor.
16. Gerçekten o sırada 16. Kolordu komutanı olan Albay Fahrettin, Mustafa Kemal’in yanında Adana’dadır ve bu telgraf savaşı ve Mustafa Kemal’in ıstırabı ve öfkesinin en yakın tanığıdır.  
17. Mustafa Kemal 29 Ekim’in sırrını açıklarken bir an durup Fahrettin Altay Paşa’ya bakıyor. Sonra elini masaya vurarak:
18. “Deyiniz ki tarihten silinmek istenen bir milletin ahıdır, öcüdür” diyor.
19. Altay Paşa “Ama bundan hiç söz etmediniz” diyecek oluyor. Mustafa Kemal yanıtlıyor:
20. ÖVÜNMEK OLURDU, ÖVÜNMEK…”

Yorumlar